Bệnh vểnh mang tôm

23/01/2024

BỆNH VỂNH MANG TÔM

Nhưng mọi chuyện không chỉ dừng lại ở đó. Đối với mỗi hộ kinh doanh, trang trại hay quy mô doanh nghiệp ngành nuôi thả tôm nói riêng, bệnh lạ xuất hiện trên tôm với mức nguy hại ngày một tăng cao cũng là nguyên nhân khiến tất cả ngày đêm trăn trở, lo lắng cho mô hình kinh doanh của bản thân mình.trong đó không thể không nhắc đến căn bệnh vểnh mang tôm, xuất hiện khoảng nửa cuối năm 2021 và tiếp diễn cho đến tận bây giờ – tạo ra nhiều hệ luỵ khó lường và khiến những người nuôi thả tôm công nghiệp một phen lo lắng.Vậy bệnh vểnh mang tôm có các dấu hiệu nhận biết nào, nguyên nhân xuất phát từ đâu và những hướng điều trị nào sẽ mang lại hiệu quả? Tất cả thắc mắc trên đều sẽ được giải đáp.

1)Dấu hiệu từ nhẹ đến nặng của bệnh vểnh mang tôm

Triệu chứng ban đầu và phổ biến nhất của bệnh vểnh mang tôm có thể khiến nhiều người nhầm lẫn, suy đoán thành những chứng bệnh thường gặp khác trên tôm nuôi. Đó là khi tôm hoạt động suy giảm, bơi lờ đờ hay thậm chí rơi vào trạng thái hôn mê.

Đi vào chi tiết sẽ thấy các dấu hiệu chỉ gặp ở tôm bị vểnh mang. Chẳng hạn như vỏ nắp mang bị vểnh lên, vỏ mềm và xuất hiện tình trạng bám rong, chân bơi và chân chèo xuất hiện các đốm đỏ do tăng cường tổng hợp sắc tố, đầu và bụng tôm cũng có các đốm đen,…

Ngoài ra còn có thể thấy thịt tôm dần cứng lại, không còn khả năng lột xác hay phát triển đồng đều nữa. Tình trạng này lâu dần dẫn đến năng suất nuôi thả, khai thác tôm giống bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

2)Triệu chứng bệnh vểnh mang tôm

Tôm khi nhiễm khuẩn sẽ có triệu chứng dễ thấy là lờ đờ, bơi lội không bình thường và có thể rơi vào hôn mê.
Trên các chân bơi và chân chèo của tôm xuất hiện các đốm đỏ, nguyên do đến từ quá trình gia tăng tổng hợp sắc tố; các đốt bụng cũng có dấu hiệu biến dạng nhẹ.
Trong các trường hợp tôm đã nhiễm bệnh nặng, trên vỏ đầu và bụng tôm có thể quan sát thấy các đốm đen hiện lên.
Vỏ hơi mềm, xuất hiện tình trạng đóng rong nhẹ; dễ thấy nhất là vỏ nắp mang bị mỏng không ôm sát, bong ra và vểnh lên đúng như tên bệnh, và vỏ cũng bị mòn tạo nên sắc tố màu đen; mang dơ và trên một số con tôm còn có tình trạng vỏ sần sùi như rễ tre.
Thịt tôm chai cứng lại, tôm ốm yếu còi cọc, không lột xác và lớn đến. Điều này dẫn đến sự hao hụt tôm trong ao tỉ lệ lên tới 50 – 100%.

Bệnh vểnh mang xuất hiện cả ở tôm thẻ và tôm sú. Khi bệnh tiến biến nặng mang tôm sẽ vểnh lên nhìn như một chiếc mũ lưỡi trai trên đầu tôm. Vì triệu chứng này mà các chuyên gia Ấn Độ đã đặt cho nó cái tên là “Soldiers cap disorder”.

3)Mối liên hệ giữa bệnh vểnh mang tôm và chất lượng nước

Suresh Kummari và cộng sự 2018 đã tiến hành phân tích các nguyên nhân của bệnh vểnh mang trên tôm thẻ từ đó đưa ra các biện pháp thực hành quản lý ao khác nhau.

Cuộc khảo sát được tiến hành ở 52 trang trại nuôi tôm thẻ chân trắng P. vannamei tại các quận của bang Andhra Pradesh (Ấn Độ). Cuộc khảo sát đã được thực hiện với sự giúp đỡ của bảng câu hỏi để tiến hành giám sát thụ động đối với hội chứng vểnh mang trên tôm thẻ. Bảng câu hỏi khảo nghiệm bao gồm các thông số như diện tích ao nuôi, mật độ thả, ngày nuôi (DOC), sinh khối thu hoạch, tỷ lệ chuyển đổi thức ăn (FCR), trọng lượng cơ thể trung bình, tổng tiêu thụ thức ăn, tỷ lệ sống của tôm đã được ghi nhận.

Với một triệu chứng lâm sàng của vỏ nắp mang bị bong ra và vảnh lên (Hình 1).

Từ biểu đồ trên có thể thấy rõ sự khác biệt đáng kể (P <0,05) về nhiệt độ, oxy hòa tan, độ kiềm và độ cứng giữa ao tôm bệnh và ao tôm bình thường. Tuy nhiên, không có sự khác biệt đáng kể (P> 0,05) về độ mặn, pH và amoniac.

Trong nghiên cứu này, các thông số chất lượng nước như nhiệt độ, DO, độ kiềm và độ cứng của nước đã bị lệch khỏi phạm vi thích hợp với tôm(Hình 3). Hầu hết các ao nuôi tôm có bệnh đen mang đã được nhận thấy có nhiệt độ nước cao và trên 32^oC. Một số ao ở các khu vực khảo sát có nhiệt độ đạt tới 34^oC. Bên cạnh đó ôxy hòa tan thấp hơn đáng kể trong các ao bị ảnh hưởng bởi bệnh vểnh mang so với các ao nuôi tôm bình thường.

Trong các trang trại có bệnh vểnh mang FCR cao hơn và tỷ lệ sống sót thấp đáng kể so với trong trại nuôi tôm không nhiễm bệnh. Các trang trại tôm bị bệnh vễnh mang trong nghiên cứu này cho thấy FCR cao lên tới 1,64 dẫn đến tăng đáng kể chi phí hoạt động và ngày nuôi.

Một mối quan hệ giữa mật độ thả, thông số chất lượng nước và vểnh mang đã được quan sát. Bệnh này đã được quan sát thấy sau 50 ngày của thời kỳ nuôi cấy.

Nghiên cứu cũng cho thấy bệnh chủ yếu được quan sát thấy ở các trang trại nuôi tôm có mật độ thả giống cao. Theo Araneda và cộng sự, (2008) và Babu (2014) đã cho thấy một mối quan hệ nghịch đảo giữa tăng trưởng của tôm và mật độ thả giống. Mật độ thả giống càng cao sẽ làm thay đổi tình trạng sinh lý trong tôm, dẫn đến chậm phát triển, dễ bị tổn thương bệnh tật và cũng ảnh hưởng đến FCR.

Kết quả nghiên cứu của Suresh Kummari và cộng sự 2018 đã cho thấy rằng có một mối liên hệ giữa bệnh vểnh mang với những ao nuôi có mật độ thả giống cao, chất lượng nước là oxy hòa tan, độ kiềm, độ cứng và nhiệt độ đã vượt khoảng giới hạn của tôm.

4)Kiểm soát bệnh vểnh mang tôm

Quản lý chất lượng nước trong nuôi trồng thủy sản là một trong những giải pháp đển ngăn ngừa và quản lý bệnh vểnh mang trên tôm.

Các biện pháp duy trì chất dinh dưỡng và điều kiện nuôi tối ưu khác như: nhiệt độ, độ mặn, pH, độ kiềm, độ cứng, và oxy hòa tan trong ngưỡng thích hợp cho tôm nuôi.

Ngoài ra cần thực hiện các biện pháp quản lý tổng hợp như: Duy trì chất lượng nước tốt bằng việc sử dụng men vi sinh, quản lý không cho ăn dư. Giảm lượng chất hữu cơ thông qua việc tăng cường thay nước cho ao nuôi, định kỳ sử dụng men vi sinh xử lý đáy ao, xi phong chất thải sau 25 ngày nuôi đầu tiên và sau đó là định kỳ mỗi tuần 1 lần. Không nuôi tôm ở độ mặn quá thấp, cần bổ sung khoáng chất định kỳ cho tôm.

Bệnh là kết quả của sự mất cân đối giữa ba yếu tố trong hệ thống nuôi đó là môi trường, vật chủ và tác nhân gây bệnh (Snieszko, 1974). Bằng cách hạn chế mần bệnh, tăng cường sức đề kháng tôm nuôi như: (bổ sung phụ gia thức ăn tăng cường miễn dịch, sử dụng probiotics, acid hữu cơ…)